2025 წლის 18 ივნისს შედგა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული აგრარული ინოვაცოების კომისიის სხდომა, რომელზეც მოხსენებით თემაზე: „ხეხილის პერსპექტიული ინტროდუცირებული და ადგილობრივი ჯიშების პომოლოგიური და აგრონომიული შესწავლის ასპექტების შესახებ“ გამოვიდა საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის მეხილეობის კვლევის სამსახურის უფროსი, სოფლის მეურნეობის დოქტორი ზვიად ბობოქაშვილი.

მომხსენებელმა აღნიშნა, რომ მეხილეობა საქართველოს სოფლის მეურნეობის ტრადიციული დარგია, რომელიც უზრუნველყოფს ქვეყნისთვის ყოველწლიურად 200 მლნ აშშ დოლარამდე მოცულობის ექსპორტს და შიდა მოხმარებისთვის 120 მლნ ლარამდე ღირებულების პროდუქციის წარმოებას.   თვალსაჩინოა მოცემული სექტორისადმი გაზრდილი ინტერესი, რაც აისახა როგორც ახალი თანამედროვე ტიპის ბაღების გაშენებაში, ასევე   წარმოების დივერსიფიცირებასა   და აგროტექნოლოგიური დონის ამაღლებაში.

მიუხედავად ამისა, ქართველი მეხილე მეურნეები სერიოზული გამოწვევების წინაშე დგანან. აუცილებელია კლიმატური ცვლილებების ფონზე ეკონომიკურად შემოსავლიანი, სტაბილური და კონკურენტუნარიანი მოსავლის მოყვანა შრომითი რესურსების პოტენციური შემცირების, მზარდი იმპორტის და ბაზარზე მიწოდება-მოხმარების ასინქრონული ციკლების პირობებში.

ხეხილის ბაღის გაშენების დროს ჯიშების არჩევაში მიღებული მცდარი გადაწყვეტილება, ხილის წარმოების ახალ თუ მოქმედ აგრობიზნესს გადაულახავი სირთულის   წინაშე აყენებს. აქედან გამომდინარე, ცნობილი აქსიომა, რომ „ჯიში წარმატების საფუძველია“, კიდევ ერთხელ ადასტურებს მის ჭეშმარიტებას.   საქართველოს მეხილე-ფერმერების გამოკითხვებიდან ჩანს, რომ ახალი   ჯიშების     შეფასება-ტესტირება   წარმოადგენს მეხილეობაში კვლევის პრიორიტეტს.  

უკანასკნელი სამი ათწლეულის განმავლობაში მსოფლიოში შეინიშნება ხეხილის ჯიშების სახელმწიფო სელექციური პროგრამების შემცირება-გაუქმება, რისი მიზეზივ ეკონომიკური და მარკეტინგული საკითხების გადაუწყვეტლობაა. შედეგად, სასელექციო პროგრამებმა გადაინაცვლა კერძო საინიციატივო სასელექციო კომპანიების ხელში, რომლებიც პროდუქტის რეალიზაციის მიზნით დაინტერესებული არიან ბრუნვაში მრავალი ჯიშის   გამოყენებით.

საქართველოს ხილის მწარმოებლებისთვის ხელმისაწვდომი ჯიშების სპექტრი გაზრდილია საზღვარგარეთის სასელექციო ორგანიზაციებისა და სანერგე მეურნეობების მხრიდან, თუმცა აღსანიშნავია, რომ ამასთანავე იზრდება რისკებიც ქვეყნის კლიმატურ პირობებთან შემოტანილი ხეხილის გენოტიპების ადაპტაცია-ტოლერანტობის მიმართულებით.  შემოთავაზებული ჯიშები მათი გამოყვანის კონკრეტულ რეგიონში შესაძლოა ავლენდნენ მაღალ სასაქონლო თვისებებს, თუმცა მათი რეალური ქცევა საქართველოს   მეხილეობის მიზნობრივ რაიონებში მრავალ   კითხვის ნიშანს აჩენდეს. ამიტომ, ახალი ჯიშების შესწავლა აუცილებელია განხორციელდეს წინსწრებით, ვიდრე ქართველი მეხილე ფერმერებისთვის შეთავაზებული იქნება კონკრეტული ჯიში.

           საქართველოში ხეხილის ჯიშების შესწავლის კუთხით ძირითადი სამუშაოები მიმდინარეობს სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო-კვლევით ცენტრში, სადაც ჩვენს ქვეყანაში ხეხილის ყველაზე დიდი კოლექციაა გაშენებული. იგი მოიცავს 14 ხეხილოვანი და კენკროვანი კულტურის 450-ზე მეტ ჯიშს, ფორმას და ნიმუშს. ბოლო ათწლეულის განმავლობაში ჯიშების აგრონომიული შესწავლის შედეგად, მეხილე-ფერმერებისთვის კონვენციური და ბიოორგანული ხილის წარმოების მიზნით შერჩეულია პერსპექტიული მაღალპროდუქტიული და კონკურენტუნარიანი ჯიშების ფართო სპექტრი.

მოხსენების შემდეგ გაიმართა დისკუსია. მომხსენებელს შეკითხვები დაუსვეს და აზრი გამოთქვეს კომისიის წევრებმა: ზ. ლოლაძემ, გ.ცოფურაშვილმა, გ.ჯავახიშვილმა, ნ.ხატიაშვილმა, ც.სამადაშვილმა, ო.თედორაძემ, ნ.ხოხაშვილმა, ა.დიდებულიძემ. მიღებული იქნა შესაბამისი დადგენილება.

 მიმდინარე წლის 17 ივნისს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის მცირე საკონფერენციო დარბაზში აგრონომიულ მეცნიერებათა განყოფილების ორგანიზებით ჩატარდა გაუდაბნოებასთან და გვალვასთან ბრძოლის მსოფლიო დღისადმი მიძღვნილი მრგვალი მაგიდა თემაზე: „ნიადაგის როლი გვალვასთან ადაპტაციაში“ 

მრგვალ მაგიდას ესწრებოდნენ; აგრონომიულ მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი გოგოლა მარგველაშვილი; ამავე განყოფილების სწავლული მდივანი, დოქტორი გიორგი ღამბაშიძე, აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი; აკადემიკოსი ზაურ ჩანქსელიანი; გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე; საერთაშორისო ორგანიზაციებთან კავშირისა და საქმიანობის მთავარი სპეციალისტი, დოქტორი თინათინ ეპიტშვილი; კადრების ინსპექტორი ეკატერინე მიგრიაული; წამყვანი სპეციალისტები: ლარისა ჩაიკა, ქეთევან ჭიპაშვილი, დალი თარხნიშვილი. 

მრგვალი მაგიდა გახსნა და დამსწრე საზოგადოებას მისასალმებელი სიტყვით მიმართა აგრონომიულ მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა გოგოლა მარგველაშვილმა. მან აუდიტორიას შეახსენა გაუდაბნოებასთან და გვალვასთან ბრძოლის მსოფლიო დღის დაარსების ისტორია, მისი მნიშვნელობა. ხაზი გაუსვა იმ ფაქტს, რომ დღეს მიწების დეგრადაციასთან ბრძოლა გასცდა ერთი ქვეყნის პრობლემას და იგი გლობალური მასშტაბით უნდა იქნეს განხილული. ქალბატონი გოგოლა ასევე შეეხო საქართველოს ნიადაგების მდგომარებასთან დაკავშირებულ პრობლემებსა და გამოწვევებს, წარნმოადგინა მათი გაუმჯობესებისათვის გასატარებელი ღონისძიებები.  

           აკადემიკოსმა გ. მაგველაშვილმა თავის გამოსვლაში ასევე ისაუბრა დედამიწაზე არსებულ უდაბნოებზე, მათ მნიშვნელობაზე. ყურადღება გაამახვილა უდაბნოს პირობებს ადაპტირებული ფლორისა და ფაუნის წარმომადგენლებზე. აღნიშნა, რომ დედამიწაზე არსებობს განსაკუთრებული უდაბნოები, რომლებიც ტურისტების დიდ ინტერესს იწვევენ. მათ შორისაა: „ფაიფურის უდაბნო”, „იუნის უდაბნო,”„დანაკილის უდაბნო” და სხვ.

მრგვალ მაგიდაზე მოხსენებით: „ნიადაგის როლი გვალვასთან ადაპტაციაში“ მსმენელთა წინაშე წარსდგა დოქტორი გიორგი ღამბაშიძე. მან ხაზი გაუსვა ნიადაგის ორ მნიშვნელოვან კომპონენტს, რომლებზეც დიდაა დამოკიდებული ნიადაგში ტენის შენარჩუნების ხარისხი. ესენია: ნიადაგის გრანულომეტრული შედგენილობა და ნიადაგის ორგანული ნივთიერებები. გრანულომეტრული შედგენილობის მიხედვით ნიადაგში გვხვდება: მსხვილი ქვიშა, საშუალო ქვიშა, წვრილი ქვიშა, ქვიშა თიხნარით, ქვიშიანი თიხნარი, წვრილქვიშიანი თიხნარი, თიხნარი, თიხნარი მტვრით, თიხნარი თიხით, მტვრიან-თიხიანი თიხნარი, ქვიშიან-თიხიანი თიხნარი, ქვიშიანი თიხა, მტვრიანი თიხა, თიხა. თითოეულ მათგანს ტენის შენარჩუნების განსხვავებული უნარი გააჩნია. ყველაზე მეტად ტენი ნარჩუნდება თიხნარ და ქვიშიან-თიხნარ თიხნარებში. აქ წყლის რაოდენობა ნიადაგის ზედა 30 სმ-იან ფენაში ვარირებს 43.75 - 62.5 ტ/ჰა-მდე. ყველაზე ნაკლებად ტენს ინარჩუნებს მსხვილ ქვიშიანი ნიადაგი - 10 - 18.75 ტ/ჰა. რაც შეეხება ნიადაგში ორგანული ნივთიერებების როლს მცენარისთვის ხელმისაწვდომი წყლის შეკავებასთან დაკავშირებით აღინიშნა, რომ ნიადაგში ორგანული ნივთიერებების 1%-ით ამაღლებით შესაძლებელია 1 ჰა-ზე 0-30 სმ ფენაში წყლის მარაგის 53.4 ტ-ით გაზრდა, რაც ბოსტნეული კულტურების ნათესს 2 კვირით უზრუნველყოფს წყლით.

დოქტორმა გ. ღამბაშიძემ თავის მოხსენებაში ასევე განიხილა საქართველოში სასოფლო-სამეურნეო სავარგულების ნიადაგებში ორგანული ნახშირბადის წლიური სეკვესტრირების პოტენციალი. ამ მხრივ საუკეთესო მაჩვენებელით სამგრელო გამოირჩეოდა, წლის განმავლობაში 1,6 ტ/ჰა. იგივე მაჩვენებლით ყველა რეგიონს ჩამორჩებოდა თბილისის მიდამოები 0,18 ტ/ჰა.

აღმოჩნდა, რომ ნიადაგის ტენიანობა გარკვეულ ზეგავლენას ახდენს მავნებელი ორგანიზმების გამრავლებაზე. ამ მხრივ საინტერესო ობიექტს წარმოადგენს იტალიური კალია, რომელსაც კვერცხების დასადებად ესაჭიროება 5%-ზე ნაკლები ტენის შემცველობის მშრალი ნიადაგი.

მრგვალ მაგიდაზე წარმოდგენილი მოხსენებების შემდეგ გაიმართა დისკუსია. დაისვა არაერთი შეკითხვა, რომელზეც მომხსენებლებმა ამომწურავი პასუხები გასცეს.

მრგვალი მაგიდის მუშაობა შეაჯამა აგრონომიულ მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა გოგოლა მარგველაშვილმა. მან მადლობა გადაუხადა დამსწრე საზოგადოებას მობრძანებისათვის, ხოლო დოქტორ გ. ღამბაშიძეს წარმოდგენილი მოხსენებისათვის. თავის მხრივ მრგვალ მაგიდაზე დამსწრეებმაც მადლობა გადაუხადეს ქალბატონ გოგოლას უდაბნოებთან დაკავშირებით საინტერესო ინფორმაციისათვის.

ერთიანი ჯანმრთელობა,  ერთიანი მომავალი - მეცნიერებაზე დაფუძნებული სურსათის უვნებლობა

2025 წლის 11 ივნისს, თბილისში სსიპ ღვინის ეროვნული სააგენტოს სამუზეუმო დარბაზში გაიმართა სურსათის უვნებლობის მსოფლიო დღისადმი მიძღვნილი ღონისძიება - ‘’ ერთიანი ჯანმრთელობა, ერთიანი მომავალი - მეცნიერებაზე დაფუძნებული სურსათის უვნებლობა’’, რომელიც აღინიშნება საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროსთან თანამშრომლობით.

ღონისძიებას ესწრებოდნენ: FAO-ს წარმომადგენელი საქართველოში რაიმუნდ იელე; საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის მოადგილე აპოლონ კაკაბაძე; სურსათის ეროვნული სააგენტოს უფროსის მოადგილე გიორგი იაკობაშვილი; გაეროს მუდმივი კოორდინატორი საქართველოში დიდიე ტღებიუკი; FAO-ს პოლიტიკის უფროსი მრჩეველი ჯუმბერ მარუაშვილი; სსიპ სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო ლაბორატორიის სურსათის კვლევის დეპარტამენტის უფროსი მარინა ღვინჯილია; სურსათის ეროვნული სააგენტოს სურსათის უვნებლობის დეპარტამენტის უფროსი ვასილ კვერნაძე; ჩეხეთის განვითარების სააგენტოს პროექტის კოორდინატორი იონაშ ჰაგერი; დაავადებათა კონტროლის და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის გენერალური დირექტორის მოადგილე მეცნიერების დარგში პაატა იმნაძე; სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის რისკის შეფასების სამსახურის უფროსი მაია მეტრეველი; FAO-ს სურსათის უვნებლობის საერთაშორისო ექსპერტი დრაგო მაროევიჩი; საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის სურსათის უვნებლობის და სასურსათო ტექნოლოგიის აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ზურაბ ცქიტიშვილი და ამავე აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე.  

დამსწრე საზოგადოებას მისასალმებელი სიტყვით მიმართეს: ბატონებმა: რაიმუნდ იელემ, აპოლონ კაკაბაძემ, გიორგი იაკობაშვილმა, დიდიე ტღებიუკმა, (ვიდეო მიმართვა).

მისასალმებელი სიტყვების შემდგომ მოხსენებით: “სურსათის უვნებლობისა და კონტროლის სისტემების გაძლიერება: სტრატეგიული მიმოხილვა და შეფასება’’ გამოვიდა ბატონი ჯუმბერ მარუაშვილი, ხოლო სსიპ სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო ლაბორატორიის სურსათის კვლევის დეპარტამენტის უფროსი ქალბატონი მარინა ღვინჯილია აუდიტორიის წინაშე წარსდგა მოხსენებით: “ლაბორატორიის როლი სურსათის უვნებლობის უზრუნველყოფასა და ანტიმიკრობული რეზისტენტობის პრევენციაში’’ -

გაიმართა პანელური დისკუსია თემაზე: ”სინერგია უვნებელი სურსათის და ჯანმრთელი მომავლის უზრუნველსაყოფად’’. დისკუსიაში მონაწილეობდნენ: ბატონი ვასილ კვერნაძე, რომელმაც წარმოადგინა მოხსენება: ‘’სურსათის უვნებლობის სისტემის მდგრადობა ერთიანი ჯანმრთელობის უზრუნველსაყოფად’’; ჩეხეთის განვითარების სააგენტოს პროექტის კოორდინატორი იონაშ ჰაგერი აუდიტორიის წინაშე წარსდგა მოხსენებით - ‘’ პესტიციდების მდგრადი გამოყენება’’; ბატონმა პაატა იმნაძემ ისაუბრა ‘’ სურსათთან ასოცირებული ზოგიერთი ინფექციის ეპიდსიტუაციაზე’’; ქალბატონმა მაია მეტრეველმა წარმოადგინა მოხსენება: ‘’ სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო- კვლევითი ცენტრის ძალისხმევა საერთაშორისო თანამშრომლობის მიმართულებით რისკის შეფასების პროცესის გასაძლიერებლად’’; FAO-ს სურსათის უვნებლობის საერთაშორისო ექსპერტის დრაგო მაროევიჩის მოხსენება ეხებოდა ‘’ანტიმიკრობულ რეზისტენტობასთან გამკლავებას ერთიანი ჯანმრთელობის მიდგომით; აკადემიკოს ზურაბ ცქიტიშვილის მოხსენების თემა გახლდათ: “რისკის ანალიზის კომპონენტების ურთიერთკავშირის კოორდინირება’’.

სურსათის უვნებლობის მსოფლიო დღისადმი მიძღვნილი ღონისძიება შეაჯამა FAO-ს პოლიტიკის უფროსმა მრჩეველმა, ჯუმბერ მარუაშვილმა, რომელმაც მადლობა გადაუხადა დამსწრე საზოგადოებას შეხვედრაში მონაწილეობისთვის.

  5 ივნისი გარემოს დაცვის მსოფლიო დღეა.  თარიღი 1972 წლის 15 დეკემბერს გაეროს გენერალურმა ასამბლეამ დააწესა. ამ დღეს სტოკჰოლმში გაიხსნა  კონფერენცია, რომელიც ადამიანის საარსებო გარემოს პრობლემების განხილვას მიეძღვნა.  მიზანი გახლდათ საზოგადოების ცნობიერების გაზრდა და მოქალაქეების  ჩაბმა გარემოს დასაცავად მიმართულ ქმედებებში.

მიმდინარე წლის 6 ივნისს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის სხდომათა დარბაზში აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების ორგანიზებით გაიმართა გარემოს დაცვის მსოფლიო დღისადმი მიძღვნილი მრგვალი მაგიდა.

მრგვალი მაგიდის მუშაობაში მონაწილეობა მიიღეს: აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ, მთავარმა აკადემიკოს - მდივანმა, აკადემიკოსმა ალექსანდრე დიდებულიძემ, აკადემიური დეპარტამენტის უფროსმა, სოფლის მეურნეობის დოქტორმა მარინე ბარვენაშვილმა, განყოფილების სტიპენდიატმა: სოფლის მეურნეობის დოქტორმა დოქტორმა ზვიად ტიგინაშვილმა, ვ. გულისაშვილის სატყეო ინსტიტუტის დირექტორის მ/შ, სატყეო საქმის დოქტორმა გიორგი ქავთარაძემ, აგრარული უნივერსიტეტის პროფესორმა, ბიოლოგიის დოქტორმა მედეა ბურჯანაძემ, საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ეროვნული სატყეო სააგენტოს ხელმძღვანელის მოადგილემ ნათია იორდანიშვილმა (ონ - ლაინ), ამავე სამინისტროს ბიომრავალფეროვნებისა და სატყეო დეპარტამენტის ტყის პოლიტიკის სამმართველოს ხელმძღვანელმა პაპუნა კაპანაძემ, აგრარული უნივერსიტეტის პროფესორმა, სოფლის მეურნეობის დოქტორმა ნატო კობახიძემ (ონ - ლაინ), სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო - კვლევითი ცენტრის აგროსატყეო კულტურების კვლევის სამსახურის უფროსმა, სოფლის მეურნეობის დოქტორმა, ასოცირებულმა პროფესორმა  ნანა გოგინაშვილმა (ონ - ლაინ), WWF - ის რეგიონულმა (აჭარა) ექსპერტმა ზურაბ მანველიძემ (ონ - ლაინ), სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს გარემოზე მიყენებული ზიანის გამოსწორების ღონისძიებების დეპარტამენტის ბიომრავალფეროვნების სამმართველოს უფროსმა, ბიოლოგიის დოქტორმა ხათუნა წიკლაურმა (ონ - ლაინ), აკადემიის აპარატის მუშაკებმა.

სხდომა გახსნა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ, რომელმაც ხაზი გაუსვა ქვეყანაში გარემოს დასაცავად წარმოებული ღონისძიებების მნიშვნელობას, განსაკუთრებით ბიომრავალფეროვნების დაცვის მიმართულებით. ყურადღება გაამახვილა ამ მხრივ მოსახლეობის ცნობიერების ამაღლებაზე, რომელიც სკოლის მერხიდან უნდა დაიწყოს. შემდეგ სიტყვა გადაცა ვ. გულისაშვილის სატყეო ინსტიტუტის დირექტორის მ/შ, სატყეო საქმის დოქტორს გიორგი ქავთარაძეს, რომელმაც წარმოადგინა მოხსენება თემაზე: „ევროპის ახალი (2030 წ.) სატყეო სტრატეგია და გამოწვევები საქართველოს სატყეო სექტორისათვის’’.

მომხსენებელმა დაწვრილებით მიმოიხილა ევროპის ახალი (2030 წ.) სატყეო სტრატეგიის ძირითადი ასპექტები და საქართველოს სატყეო სექტორის ძირითადი გამოწვევები. აღინიშნა, რომ ევროკავშირის დონეზე მიღებული სტრატეგიული დოკუმენტი, რომელიც მომავალი ათწლეულისთვის განსაზღვრავს სატყეო სექტორის განვითარების ძირითად მიზნებს და მიდგომებს არის ევროპის ახალი სატყეო სტრატეგია 2030^[i], რომელის საბოლოო ვერსია დამტკიცებულ იქნა 2021 წლის 26 ივლისს. წარმოდგენილი სტრატეგია თავის მმხრივ ეთანხმება და აძლიერებს ევროპის ბიომრავალფეროვნების სტრატეგიით (2030) განსაზღვრულ მიზნებს და ზოგადად იზიარებს ევროპის მწვანე შეთანხმების (European Green Deal)^[ii] სულისკვეთებას, სადაც ხაზგასმულია ტყეების მთავარი და მრავალფუნქციური დანიშნულების შესახებ 2050 წლისთვის ევროპაში მდგრადი და კლიმატ-ნეიტრალური ეკონომიკის განსავითარებლად.

ევროპის ახალი სატყეო სტრატეგია ასევე ჯდება ისეთი საერთაშორისო სტრატეგიული დოკუმენტის ხედვის ჩარჩოში, როგორიც არის გაეროს სატყეო სტრატეგიული გეგმა 2017-2030^[iii].

სტრატეგია მოიცავს ღონისძიებებს: ტყის დაცვის და აღდგენის, მდგრადი მართვის გასაძლიერებლად, მონიტორინგის და დეცენტრალიზებული დაგეგმვის გაუმჯობესებისთვის, ტყის მდგრადი ეკოსისტემების უზრუნველსაყოფად და მრავალფუნქციური როლის შესასრულებლად. ევროპის კლიმატ-ნეიტრალური მომავლისათვის მდგრად მეტყევეობაზე დაფუძნებული ბიოეკონომიკის (Sustainable forest-based bioeconomy) მხარდასაჭერად.

ზემოთ აღნიშნულიდან გამომდინარე დოქტორ გ. ქავთარაძის მიერ განხილული იქნა თუ რა ახალ მოცემულობას ადგენს და გამოწვევებს ქმნის საერთაშორისო სტრატეგიული მიდგომები საქართველოს სატყეო სექტორისთვის ეროვნულ დონეზე.

ევროპის სატყეო სტრატეგიის მიზნებიდან გამომდინარე აუცილებელ საჭიროებად ჩაითვალა შემდეგი ამოცანების დასახვა და განხორციელება ეროვნულ დონეზე, როგორიცაა: საქართველოს ტყის რესურსების და ეკოსისტემური სერვისების შეფასება და ტყის არამერქნულ პროდუქტებზე დაფუძნებული ბიოეკონომიკის, მათ შორის ეკოტურიზმის განვითარების ხელშეწყობა; მდგრადი ბიოეკონომიკის განსავითარებლად დამატებითი ღირებულების ტყის პროდუქციის წარმოების და გადამუშავების ხელშეწყობა;

ტყის მდგრად მართვაზე დაფუძნებული ბიოეკონომიკის განვითარებისთვის შესაბამისი უნარების და ცოდნის გაღრმავება; ბიოენერგეტიკისთვის მერქნული რესურსის მდგრადი გამოყენება; ბიომრავალფეროვანი ტყეების სიჯანსაღის და სიცოცხლისუნარიანობის შენარჩუნება და გაუმჯობესება; ტყის მდგრადი მართვის გაძლიერება კლიმატის ცვლილების მიმართ ტყეების ადაპტაციის უნარისა და გამძლეობის ამაღლებისთვის; ტყის ბიომრავალფეროვნების შემცირების პროცესის შენელება, მდგრადი და მრავალფუნქციური ტყის ეკოსისტემების უზრუნველყოფა და სხვ.

გარდა ამისა, ყურადღება გამახვილდა საქართველოს სატყეო სექტორისთვის ერთ-ერთი მთავარ გამოწვევზე - სატყეო სექტორის განვითარების პოლიტიკის დოკუმენტის - სტრატეგიის და მოქმედებათა გეგმის არ არსებობაზე, რომელმაც უნდა განსაზღვროს ერთი მხრივ სექტორის განვითარების სტრატეგიული მიზნები, მეორე მხრივ ის ამოცანები, რომელიც უნდა შესრულდეს ამ მიზნების მისაღწევად. ამასთან დაკავშირებით აღინიშნა, რომ საქართველოს სატყეო სექტორის მდგრადი განვითარებისთვის მნიშვნელოვან გამოწვევას და დამაბრკოლებელ ფაქტორს წარმოადგენს ცენტრალიზებული მართვის სისტემის არსებობა^[1]. შესაბამისად საჭიროა მართვის დეცენტრალიზაციის პოლიტიკის გატარება, რომელიც მიღწეულ უნდა იქნეს მუნიციპალიტეტებისთვის ტყეების გადაცემით პირველ ეტაპზე დელეგირების უფლებით, რაც იმას გულისხმობს, რომ სახელმწიფო მუნიციპალიტეტებს მართვის უფლებით გადასცემს ტყეებს, თუმცა ინარჩუნებს კონტროლის და მონიტორინგის უფლებამოსილებას.

მრგვალი მაგიდის ბოლოს გაიმართა დისკუსია კითხვა - პასუხის რეჟიმში.

მრგვალი მაგიდის მუშაობა შეაჯამა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანმა, აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ, რომელმაც მადლობა გადაუხადა მომხსენებელს და დამსწრე საზოგადოებას მობრძანებისათვის და აღნიშნა, რომ მსგავსი შეხვედრები ხელს შეუწყობს საქართველოს ტყეებთან დაკავშირებულ აქტუალური საკითხების განხილვა-გადაწყვეტას.

                            2025 წლის 2 – 4 ივნისს, სასტუმრო ‘’ბოდბეში’’ (სიღნაღი, კახეთი) გაიმართა სასწავლო სემინარი. სემინარის ჩატარების მთავარ მიზანს წარმოადგენდა 2026 – 2029 წლების პროგრამული ბიუჯეტის შემუშავებისას განსახორციელებელი პროგრამების/ქვეპროგრამების კლიმატის ცვლილების (შერბილება/ადაპტაცია) პოლიტიკის კლასიფიკატორებთან კავშირების დადგენა.

აღნიშნული საქმიანობის შესასრულებლად მსოფლიო ბანკი, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსა და საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროსთან ერთად ახორციელებს შესაბამის ტექნიკურ მხარდაჭერას.

           სასწავლო სემინარის მუშაობაში მონაწილეობას ღებულობდნენ: საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, საქართველოს რეგიონული განვითარების სამინისტროს, საქართველოს ინფრასტრუქტურის სამინისტროს, საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს, საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს, საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის სამინისტროს, საქართველოს კულტურის სამინისტროს წარმომადგენლები, მსოფლიო ბანკის წარმომადგენელი - კახაბერ მდივანი. საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიიდან სასწავლო სემინარის მუშაობაში მონაწილეობას ღებულობდა აკადემიის გარემოს დაცვის და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე.

სასწავლო სემინარი გახსნა საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს კლიმატის ცვლილების განყოფილების ხელმძღვანელმა - მაია ჯავახიშვილმა. სემინარის მონაწილეებს მისასალმებელი სიტყვით მიმართეს: საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საბიუჯეტო დეპარტამენტის ხელმძღვანელმა - ნათია გულუამ, მსოფლიო ბანკის გარემოსდაცვითი მიმართულების მთავარმა სპეციალისტმა - დარეჯან კაპანაძემ.

სემინარის ძირითად მიზნებს წარმოადგენდა:

-                     კლიმატის ცვლილების ძირითადი ტერმინების გაცნობა;

-                     ბიუჯეტის კლიმატის ცვლილებასთან დასაკავშირებელი საფეხურების გამოყენება;

-                     კლიმატის ცვლილების ხარჯების წილის შეფასება;

-                     კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებული ხარჯების განსაზღვრა.

სემინარზე აღინიშნა, რომ კლიმატის ცვლილება გავლენას ახდენს ქვეყნის ეკონომიკაზე, სოფლის მეურნეობაზე, კულტურულ მემკვიდრეობაზე, ადამიანთა ჯანმრთელობაზე და სხვ.

ყურადღება გამახვილდა იმაზე, რომ აუცილებელია კლიმატის ცვლილების შერბილების და ადაპტაციის ღონისძიებების განხორციელების ხელშეწყობისთვის საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, საქართველოს რეგიონული განვითარების სამინისტროს, საქართველოს ინფრასტრუქტურის სამინისტროს, საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს, საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს, საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის სამინისტროს, საქართველოს კულტურის სამინისტროს ბიუჯეტებში ყოველწლიურად გათვალისწინებული იქნას შესაბამისი თანხები, რომლებიც უნდა გაიწეროს ბიუჯეტის მუხლების (პროგრამები/ქვეპროგრამები) მიხედვით.

           სასწავლო სემინარის მუშაობა გაგრძელდა აქტიური კითხვა - პასუხის რეჟიმში.

სასწავლო სემინარის დასასრულს მსოფლიო ბანკის გარემოსდაცვითი მიმართულების მთავარმა სპეციალისტმა - დარეჯან კაპანაძემ მადლობა გადაუხადა სემინარის მონაწილეებს აქტიური თანამშრომლობისთვის და იმედი გამოთქვა, რომ აღნიშნული სემინარი ხელს შეუწყობს კლიმატის ცვლილების გაცნობიერების ხარისხის ამაღლებას და 2026 – 2029 წლების პროგრამული ბიუჯეტის შემუშავებისას განსახორციელებელი პროგრამების/ქვეპროგრამების კლიმატის ცვლილების (შერბილება/ადაპტაცია) პოლიტიკის კლასიფიკატორებთან კავშირების დადგენას.

  2025 წლის 21 მაისს შედგა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული აგრარული ინოვაცოების კომისიის სხდომა, რომელზეც მოხსენებით თემაზე: „მცხეთა-მთიანეთის რეგიონის სოფლის მეურნეობის განვითარების პრობლემები და მათი გადაჭრის ინოვაციური გზები“ გამოვიდა სოფლის განვითარების სააგენტოს მცხეთა-მთიანეთის რეგიონული სამსახურის უფროსი, სოფლის მეურნეობის დოქტორი ნიკოლოზ კიკნაველიძე.

მომხსენებელმა აღნიშნა, რომ რეგიონის სოფლის მეურნეობის ერთ-ერთი წამყვანი დარგი მეცხოველეობაა, სადაც მნიშვნელოვანი ადგილი მეცხვარეობას უკავია. დარგის განვითარება და გაფართოება, დამოკიდებულია ინფრასტრუქტურული პროექტების სწორ დაგეგმვაზე. სამწუხაროდ კვლავ გადაუჭრელ პრობლემად რჩება გადასარეკი ტრასების მოწესრიგების საკითხი მაშინ, როდესაც სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო არეგისტრირებს ფაქტიურ სარგებლობაში მყოფ სავარგულებს, რომელიც ხშირად გადასარეკ ტრასად მონიშნულ ადგილებს ფარავს. ჯერ კიდევ მოსაწესრიგებელია საძოვრების პასპორტიზაციის, ბიოუსაფრთხოების პუნქტების, გადასარეკ ტრასებთან არსებული მოსასვენებელი და დასაწყურებელი ადგილების მონიშვნისა და რეგისტრაციის საკითხი.

ევროკავშირთან დადებული ასოცირების ხელშეკრულება, ასევე ევროკავშირთან ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი სავაჭრო სივრცის შესახებ (DCFTA) შეთანხმება გვიწესებს გარკვეულ შეზღუდვებს, ამავე დროს, DCFTA-ის ამოქმედებით საქართველოს ეძლევა შესაძლებლობა ქვეყანაში წარმოებულ საქონელსა და მომსახურეობას გაეხსნას მსოფლიოს უმსხვილესი ბაზარი, რომელიც აერთიანებს 27 ქვეყანასა და 500 მილიონზე მეტ მომხმარებელს. იმისათვის, რომ საქართველოს მიეცეს შესაძლებლობა 2030 წლისთვის გავხდეთ ევროკავშირის სრულუფლებიანი წევრი,   საკანონმდებლო ბაზის დაახლოებასთან ერთად, უნდა მოვაწესრიგოთ საქონლის ვაჭრობაში არსებული ნაკლოვანი მხარეები (ტექნიკური ბარიერები): სტანდარტიზაცია, მეტროლოგია, აკრედიტაცია, სანიტარული და ფიტოსანიტარული ზომები.

შესაძლოა, ფერმერული მეურნეობა აკმაყოფილებდეს სანიტარულ ჰიგიენურ ნორმებს, ან ცალკე აღებულ სასაკლაოებს ჰქონდეს დანერგილი HACCP-ის სტანდარტი, მაგრამ პირუტყვის, საძოვრებისა და გადასარეკი ტრასების მოუწესრიგებლობა, იქნება ერთ-ერთი დამაბრკოლებელი ფაქტორი მაშინ თუ DCFTA-ის ფარგლებში საქართველოში წარმოებული ცხოველური პროდუქტები ევროკავშირის ბაზარმა დაუშვებლად სცნო. აღსანიშნავია ისიც რომ რეგიონისთვის, მეცხვარეობის განვითარება და შესაბამისი ინფრასტრუქტურის მოწესრიგება, მნიშვნელოვანია დემოგრაფიული პრობლემების დასაძლევად. 2014 წლის აღწერით საქართველოს მოსახლეობის რიცხოვნობამ შეადგინა 3 713 804 კაცი, რაც 2002 წლის აღწერის მონაცემებზე 15%-ით ნაკლებია. კლება ძირითადად აისახა სოფლად დასახლებულ მოსახლეობაზე, რომელმაც იკლო 23,7%-ით, მაშინ, როდესაც ქალაქში მცხოვრებთა რაოდენობა შემცირდა მხოლოდ 7,1%-ით.

მოხსენების შემდეგ გაიმართა დისკუსია. შეკითხვები დასვეს და აზრი გამოთქვეს აკადემიკოსებმა: გივი ჯაფარიძემ, გურამ ალექსიძემ, ალექსანდრე დიდებულიძემ, პროფესორებმა: ცოტნე სამადაშვილმა, ანზორ მესხიშვილმა, ომარ თედორაძემ, ნუგზარ ებანოიძემ, ნოდარ ხატიაშვილმა, დოქტორებმა: ომარ კაჭარავამ, ივერი ახალბედაშვილმა, მამუკა ბენაშვილმა, გიორგი ქუთელიამ.

   დადგენილებაში კომისიამ ხაზი გაუსვა თემის აქტუალობას. აღინიშნა, იმისათვის რომ საქართველო 2030 წლისათვის გახდეს ევროკავშირის წევრი, საკანონმდებლო ბაზის დაახლოებასთან ერთად უნდა მოწესრიგდეს საქონლის ვაჭრობაში არსებული ნაკლოვანი მხარეები. საჭიროა მეტი ყურადღება მიექცეს სასოფლო-სამეურნეო სავარგულების სივრცით-ტერიტორიულ მოწყობას, რომელიც არის უმნიშვნელოვანესი და ჯერჯერობით კვლავ გადაუჭრელ პრობლემად რჩება.

 ბიოლოგიური მრავალფეროვნების საერთაშორისო დღე - ყოველწლიური ღონისძიებაა, რომელიც 22 მაისს აღინიშნება. ამ დღეს მსოფლიოს გარშემო იმართება გარემოს დაცვის მხარდასაჭერი ღონისძიებები. ამ მხრივ არც საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაა გამონაკლისი. წელსაც აკადემიის სხდომათა დარბაზში გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების ორგანიზებით გაიმართა ბიოლოგიური მრავალფეროვნების საერთაშორისო დღისადმი მიძღვნილი თემატური სხდომა.

სხდომას ესწრებოდნენ გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, ს/მ დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, აკადემიის სტიპენდიატი: სოფლის მეურნეობის დოქტორი ზვიად ტიგინაშვილი, ვ. გულისაშვილის სატყეო ინსტიტუტის დირექტორის მ/შ, სატყეო საქმის დოქტორი გიორგი ქავთარაძე, აკადემიის აპარატის მუშაკები და მოწვეული სტუმრები: საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის აგრარული მეცნიერებებისა და ბიოსისტემების ინჟინერინგის ფაკულტეტის სტუდენტები.

თემატური სხდომა გახსნა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანმა, აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ. მოკლე მისალმების შემდეგ, მან წარმოადგინა მოხსენება თემაზე: „საქართველოს ტყის ეკოსისტემების ბიომრავალფეროვნება’’. მომხსენებელმა მსმენელთა ყურადღება გაამახვილა საქართველოს ტყის ეკოსისტემების მრავალფეროვნებაზე. იმაზე, რომ ისინი ერთმანეთისაგან განსხვავდებინ: გენეზისით, ტიპით, კორომის შემადგენლობით, ვერტიკალური და ჰორიზონტალური აღნაგობით, სიხშირით და სხვ. საქართველოს ტყის ეკოსისტემები რელიეფური პირობების მიხედვით მთისა და ბარის ტყეებად იყოფა. მთის ტყეებს უკავიათ ტყით დაფარული მთელი ფართობის 98 %, ხოლო ბარის ტყეებს - 2 %, რომლებიც ძირითადად კოლხეთის დაბლობზე და აგრეთვე მდინარეების: მტკვარის, ალაზანის, იორის, ხრამის და სხვა დინებების ქვემო დელტების მიდამოებში განეფინებიან.

„საქართველოს ტყის ეკოსისტემების ბიოლოგიური მრავალფეროვნების ძირითადი ფაქტორია გეოგრაფიული ლანდშაფტების არაერთგვაროვნება. საქართველოს ლანდშაფტის ფიზიკურ - გეოგრაფიული ნაირგვარობა ხელს უწყობს მეტად განსხვავებული მეტყევეობითი და ბიოლოგიურ-ეკოლოგიური თავისებურებების მქონე მცენარეული სახეობების ზრდა-განვითარებას.

საქართველოს ტყის ეკოსისტემებში, დღევანდლამდე არიან წარმოდგენილნი ისეთი რელიქტური სახეობები, რომლებიც ჯერ კიდევ მიოცენის და პლიოცენის ხანაში იყვნენ წარმოდგენილნი, მათ შორისაა: პონტოური მუხა, პონტოური შქერი, მედვედევის არყი, კავკასიური მოცვი, წყავი და სხვ.

სიმაღლის მიხედვით ველურად მოზარდი 153 სახეობიდან, მაღალტანიანი (25 მეტრზე მეტი) 51 - სახეობის ხეა, რომელთა შორის აღსანიშნავია: კავკასიის სოჭი (იზრდება 70 მეტრ სიმაღლემდე), აღმოსავლეთის ნაძვი (იზრდება 40 – 50 მ. სიმაღლემდე), აღმოსავლეთის წიფელი (იზრდება 40 – 45 მ. სიმაღლემდე); საშუალო სიმაღლისაა (8 - დან 24 მ. -მდე) 56 სახეობის ხე, მათ შორის აღსანიშნავია: მაღალმთის ნეკერჩხალი, კოლხური ბზა, კავკასიური აკაკი და სხვ; დაბალტანიანია (7 მეტრი და ნაკლები) 46 სახეობის ხე, ასეთებს მიეკუთვნებიან: ღვია, ხეჭრელი, ფშატი, ზღმარტლი და სხვ“- აღნიშნა მომხსენებელმა.

აკადემიკოსი ლ. დოლიძემ თავის მოხსენებაში ასევე განიხილა საქართველოს ტყეების სახეობრივი შემადგენლობა, ხაზი გაუსვა მის მრავალფეროვნებას. ტყეში ველურად იზრდება 400-მდე სხვადასხვა სახეობის ხე და ბუჩქი. ქვეყნის დენდროფლორის დიდი მრავალფეროვნების მაჩვენებელია ენდემურ მერქნიან მცენარეთა სიმრავლე, რომელთა შორის 61 სახეობა საქართველოს ენდემია, ხოლო მთლიანად კავკასიის - 43 სახეობა.

საქართველოს ტყეების ბიოეკოლოგიურ მრავალფეროვნებაზე, ტყის ეკოსისტემათა ნაირგვარობასა და რთულ სტრუქტურაზე მიუთითებს, როგორც წმინდა, ასევე შერეული შემადგენლობის კორომების არსებობა. 

მომხსენებელმა ასევე ისაუბრა ქვეყნის ტყის მრავალფეროვან ფორმაციათა შესახებაც, მ. შ.: აღმოსავლეთის წიფლის, ქართული მუხის, სოსნოვსკის ფიჭვის, კავკასიის სოჭის, აღმოსავლეთის ნაძვის, ჩვეულებრივი წაბლის და სხვ. ფორმაციებზე, რომლებიც ბუნების უნიკალური, განუმეორებელი ქმნილებებია. აღნიშნულთან დაკავშირებით ბატონმა ლ. დოლიძემ გაიხსენა ვაჟა-ფშაველა უკვდავი სტრიქონები, რომლებიც მგოსანმა ქართულ ტყეებს მიუძღვნა: „შენ გენაცვალე ტყევ დაბურულო, ჩემო სიცოცხლევ, სულო და გულო“.

აკადემიკოსმა ლ. დოლიძემ განიხილა საქართველოს ნაკრძალები და დაცული ტერიტორიებიც, როგორც ბიომრავალფეროვნების უნიკალური ნიმუშები. ხაზი გაუსვა ქვეყანის ტყეების ნიადაგდაცვით, წყალმარეგულირებელ, კლიმატმარეგულირებელ, რეკრეაციულ, სანიტარულ-ჰიგიენურ და სხვა სახის დაცვით-ეკოლოგიურ ფუნქციებს, ისაუბრა ჯერ კიდევ შემორჩენილ ხელუხლებელ ანუ პირველქმნილ ტყეებზე, რომელთა არსებობა ყოველმხრივ არის საყურადღებო, რადგან მათში მიმდინარე რთული და ასევე ყოველმხრივ უნიკალური ბუნებრივი ბიოლოგიური პროცესების ღრმა ცოდნა მომავალში საქართველოს დეგრადირებული ტყეების აღდგენის საფუძველი გახდება. ამით კი ხელი შეეწყობა საქართველოს ტყის ეკოსისტემებისა და ზოგადად სატყეო - სამეურნეო საქმიანობის ინტეგრირებულად წარმართვის სისტემის სრულფასოვნად ფუნქციონირებას არა მხოლოდ ჩვენს ქვეყანაში, არამედ მთელ კავკასიაშიც, რადგან საქართველოს ტყეები აღნიშნული რეგიონის ტყის ერთიანი ეკოსისტემების ორგანული და განუყოფელი ნაწილია.

მომხსენებელი ასევე შეეხო კლიმატის გლობალური ცვლილებით გამოწვეულ პრობლემებსაც და იქვე განმარტა, რომ კაცობრიობის არსებობის ერთ-ერთი საიმედო გარანტი პლანეტაზე არსებული ტყე-მცენარეულობაა, რომელიც თავისი უნიკალური კლიმატ-მარეგულირებელი პოტენციალით, ყოველთვის აზომიერებდა დედამიწის ბინადარ ცოცხალ ორგანიზმებზე მოქმედი კლიმატური ფაქტორების მავნე ზეგავლენას. ამ მხრივ ბიოლოგიური მდგრადობითა და მაღალი რეზისტენტობით, ძლიერი გენეტიკური საწყისის გამო, სწორედ პირველქმნილი ტყეები ხასიათდებიან, რომლითაც ევროპაში საქართველო ერთ-ერთი გამორჩეული ქვეყანაა. სწორედ ეს განაპირობებს ევროპის ქვეყნების მზარდ ინტერესს ჩვენი ტყეების მიმართ, რადგან მათი ტყეების დიდი პროცენტი, რომელიც კულტივირებული და ძირითადად კომერციული დანიშნულებისაა - დაბალი რეზისტენტობის, რეპროდუქციის დაბალი უნარისა და დაცვითი ფუნქციის არასრულყოფილების გამო, ხშირად თავად ხდება დასაცავი კლიმატის გლობალური ცვლილების მავნე ზემოქმედებისაგან.

მოხსენების შემდეგ გაიმართა დისკუსია კითხვა - პასუხის რეჟიმში. დამსწრე საზოგადოების მხრიდან დაისვა არაერთი შეკითხვა, რომელზეც მომხსენებელმა ამომწურავი პასუხები გასცა.

თემატური სხდომა შეაჯამა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანმა, აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ. მან მადლობა გადაუხადა დამსწრე საზოგადოებას, მობრძანებისათვის და სხდომის მუშაობაში აქტიური ჩართულობისათვის. აღნიშნა, რომ მსგავსი შეხვედრები ხელს უწყობს საქართველოს ტყეებთან დაკავშირებული გამოწვევების განხილვა-გადაწყვეტას.

სხდომის შემდეგ მოწვეულმა სტუმრებმა დაათვალიერეს აკადემიის მუზეუმი და საინფორმაციო ცენტრი.

2025 წლის 21 მაისს კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტში გაიმართა სამართლის დოქტორის, კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტის პროფესორის გია მეფარიშვილის და პრაქტიკოსი იურისტის, ბიზნეს სამართლის მაგისტრის ნატო ტაბუცაძის წიგნის „ვაზისა და ღვინის სამართალი“- ს პრეზენტაცია. 

პრეზენტაციას ესწრებოდნენ: ბიზნეს სამართლის მაგისტრი ნატო ტაბუცაძე, კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტის საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურის უფროსი ანა წივწივაძე, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტის სამართლის ფაკულტეტის პროფესორ - მასწავლებლები, სტუდენტები, მოწვეული სტუმრები. 

წიგნის „ვაზისა და ღვინის სამართალი“ - ს ავტორმა ბიზნეს სამართლის მაგისტრმა ნატო ტაბუცაძემ დაწვრილებით მიმოიხილა გამოცემის სამუშაო პროცესსა და შინაარსობრივ დეტალებზე. ავტორმა აღნიშნა, რომ ნაშრომი, რომელიც კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტის სამართლის ფაკულტეტის ბაზაზე გამოიცა ეძღვნება ღვინის ინდუსტრიის ფრანგულ, ევროპულ და ქართულ სამართლებრივ რეგულაციებს, რომლებიც ვრცელდება მევენახეობისა და მეღვინეობის მთელ ციკლზე: ვაზის განაშენიანებიდან პროდუქციის რეალიზაციამდე.

ავტორმა აღნიშნა, რომ წიგნში განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა ღვინის სექტორში დასაქმებული პროფესიონალებისა და მომხმარებლების სამართლებრივი ინტერესების დაცვას. ნაშრომში გამოყენებულია შედარებითი სამართლის პრინციპები. გამოცემა თანაბრად საინტერესოა როგორც ვაზისა და ღვინის სფეროს წარმომადგენლებისთვის, ისე მოქმედი და მომავალი იურისტებისთვის.

           პრეზენტაციის დასრულების შემდეგ გაიმართა აქტიური და მეტად საინტერესო დისკუსია კითხვა - პასუხის რეჟიმში. ავტორმა ამომწურავი პასუხი გასცა თითოეული მსმენელის მიერ დასმულ შეკითხვებს.

დასასრულს, ქალბატონმა ნატომ მადლობა გადაუხადა დამსწრე საზოგადოებას მისი ნაშრომისადმი ინტერესის გამოჩენისა და კეთილი სურვილებისათვის.

              ფუტკრის მსოფლიო დღე - საერთაშორისო დღესასწაულია. იგი 20 მაისს, თანამედროვე მეფუტკრეობის ფუძემდებლის ანტონ იანშის დაბადების დღეს აღინიშნება. ამ დღეს მთელი მსოფლიო კიდევ ერთხელ პატივს მიაგებს ამ უნიკალურ მწერს, რომელიც არამარტო ძვირფას პროდუქტებს (თაფლს, ფუტკრის რძე, შხამს, დინდგელს, და სხვ.) იძლევა, არამედ უდიდეს როლს თამაშობს მცენარეთა დამტვერვაში.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაში ყოველწლიურად აღინიშნება ეს ღირსშესანიშნავი თარიღი. წელსაც, 20 მაისს აკადემიის მეცხოველეობის და ვეტერინარიის მეცნიერებათა განყოფილების ორგანიზებით ჩატარდა ფუტკრის მსოფლიო დღისადმი მიძღვნილი მრგვალი მაგიდა.

მრგვალ მაგიდას ესწრებოდნენ: აკადემიის პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ანატოლი გიორგაძე, მთავარი აკადემიკოს მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, მეცხოველეობის და ვეტერინარიის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი თენგიზ ყურაშვილი, ამავე განყოფილების სწავლული მდივანი, დოქტორი ზურაბ მაკარაძე, აკადემიკოსი ჯ. გუგუშვილი, საინფორმაციო ცენტრის ხელმძღვანელი ქეთევან ჭიპაშვილი, აკადემიის მეფუტკრეობის მიმართულების კოორდინატორი, დოქტორი მ. ფეიქრიშვილი, საქართველოს პროფესიონალ მეფუტკრეთა ასოციაციის პრეზიდენტი თეიმურაზ ღოღობერიძე, საქართველოს მეფუტკრეთა კავშირის პრეზიდენტი რამაზ თავართქილაძე და ამავე კავშირის იურისტი, შპს „ახალი ტექნიკის“ ლაბორატორიის დირექტორი შალვა ნადირაშვილი, ადამიანის ჰარმონიული განვითარების ხელშემწყობი საზოგადოების „ეიჩ ენდ ზეტის“ დირექტორი წოვინარ ნაზაროვა, პრაქტიკოსი მეფუტკრეები: გიორგი ლომიძე და გიორგი მერაბიშვილი, ასევე აპარატის თანამშრომლები და საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტის სტუდენტები.

მრგვალი მაგიდა გახსნა მეცხოველეობის და ვეტერინარიის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა. მან მოკლედ მიმოიხილა საქართველოში მეფუტკრეობის განვითარების ისტორია, ისაუბრა აღნიშნული დარგის ადგილზე და მნიშვნელობაზე ქართველი კაცის ყოფაში, ყურადღება გაამახვილა ადამიანის ჯანმრთელობისათვის ფუტკრისა და ფუტკრის პროდუქტების მნიშვნელობაზე. შემდეგ ბატონმა თენგიზმა აუდიტორიას გააცნო მრგვალი მაგიდის დღის წესრიგი, რომლის შესამამისად წარიმართა მუშაობა: 1.ტრიპილელაფსოზის დიაგნოსტიკისა და მკურნალობის რამდენიმე მეთოდი. მომხსენებელი: საქართველოს პროფესიონალ მეფუტკრეთა ასოციაციის პრეზიდენტი თეიმურაზ ღოღობერიძე; 2.საქართველოში მეფუტკრეთა კავშირის როლი ქვეყანაში მეფუტკრეობის დარგის აღორძინების მიმართულებით. მომხსენებელი: საქართველოს მეფუტკრეთა კავშირის პრეზიდენტი რამაზ თავართქილაძე; 3. საქართველოში მეფუტკრეობის განვითარების ეროვნული სამოქმედო გეგმის მომზადება და შემუშავება (სტრატეგიული ხედვა, კვლევა, დაგეგმვა). მომხსენებელი: ადამიანის ჰარმონიული განვითარების ხელშემწყობი საზოგადოების „ეიჩ ენდ ზეტის“ დირექტორი წოვინარ ნაზაროვა.

მრგვალ მაგიდაზე დამსწრე საზოგადოებას მისასალმებელი სიტყვით მიმართა აკადემიის მეფუტკრეობის მიმართულების კოორდინატორმა, სოფლის მეურნეობის დოქტორმა მაია ფეიქრიშვილმა. მან ხაზი გაუსვა ქვეყანაში გავრცელებული ქართული ფუტკრის პოპულაციების მნიშვნელობას. იმას რომ აუცილებელია მათი დაცვა სხვა ჯიშის ფუტკრებთან აღრევისაგან. ამ მხრივ საჭიროა გარკვეული მუშაობის ჩატარება ქართველ მეფუტკრეებთან და დარგით დაინტერესებულ პირებთან, რადგან აღნიშნული წინგადადგმული ნაბიჯი იქნება ქვეყანაში ბიომრავალფეროვნების შენარჩუნების მიმართულებით. დოქტორი მ. ფეიქრიშვილი ასევე შეეხო დარგში არსებულ პრობლემებს, ისაუბრა მათი გადაჭრის გზებზე. თავისი გამოსვლის დასასრულს ქალბატონმა მაიამ დარბაზში მყოფ მსმენელებს წარმატება და წინსვლა უსურვა თავ-თავიანთ საქმიანობაში.

საქართველოს პროფესიონალ მეფუტკრეთა ასოციაციის პრეზიდენტმა თეიმურაზ ღოღობერიძემ მსმენელთა ყურადღება შეაჩერა უკანასკნელ პერიოდში ქვეყანაში გავრცელებულ ფუტკრის საშიშ დაავადებაზე-ტროპილელაფსოსზე. დაავადების გამომწვევია ტკიპი ტროპილელაფსი, რომელიც ფუტკრისთვის მომაკვდინებელი პარაზიტია. იგი იკვებება და მრავლდება ფუტკრის ლარვებსა და ჭუპრზე. დაავადება სწრაფად ვრცელდება და ფუტკრის ოჯახის მიუხედაობამ შეიძლება 3-4 თვეში სრულად გაანადგუროს ფუტკარი. აღინიშნა, რომ დაავადების ადრეული ფორმის გამოვლენა რთულია, რადგან უსიმპტომოდ მიმდინარეობს. გარდა ამისა აღნიშნული ტკიპი მეტად მცირერ ზომისაა, სწრაფად მოძრაობს ფიჭაზე და შესაბამისად მისი დაფიქსირება გართულებულია. საფუტკრეებს შორის პარაზიტი ტკიპის გავრცელებას აჩქარებს დაავადებული ოჯახის გადაადგილება: მთაბარობა, რეალიზაცია და ა.შ., ასევე სხვა ბევრი ფაქტორიც. ბატონმა თეიმურაზმა შემოიტანა წინადადება ტროპილელაფსოზის სიმწვავის გამოსახატავად შემოტანილი იქნეს 4 გრადაცია: სუსტი, მცირე, საშუალო, ძლიერი, რათა გაადვილდეს ამ დაავადებასთან ბრძოლა. პროცენტულად წარმოდგენილი გრადაცია შეიძლება დაკავშირდეს გადაბეჭდილი ბარტყიანი ფიჭიდან, მისი გახვრეტის შემდეგ ამოსული ტკიპების რაოდენობასთან შემდეგნაირად: სუსტს შეესაბამება დასნებოვნებული ბარტყი 10%-ის ოდენობით, მცირეს - დასნებოვნებული ბარტყი 30%-ის ოდენობით, საშუალოს - 50%-ის, ხოლო ძლიერს - 70%-ის და მეტი ოდენობით. ბატონი თეიმურაზი თავის მოხსენებაში ასევე შეეხო ტროპილელაფსოზის საწინააღმდეგო პრეპარატებსაც, რომელთა შორის გამოყო: ჭიანჭველმჟავა, აპისტანი, ფლუვაროლი და სხვ.

საქართველოს მეფუტკრეთა კავშირის პრეზიდენტი რამაზ თავართქილაძე აუდიტორიის წინაშე წარსდგა მოხსენებით: „საქართველოში მეფუტკრეთა კავშირის როლი ქვეყანაში მეფუტკრეობის დარგის აღორძინების მიმართულებით“. მომხსენებელმა ისაუბრა მეფუტკრეთა კავშირის შექმნის ისტორიაზე, მის მნიშვნელობაზე, არსებულ მდგომარეობასა და პერსპექტივებზე, იგი ასევე შეეხო იმ საქმიანობას, რომელსაც აღნიშნული კავშირი ეწევა ქვეყანაში მეფუტკრეობის დარგის პოპულარიზაციისა და შემდგომი განვითარებისათვის.

საქართველოში მეფუტკრეობის განვითარების ეროვნული სამოქმედო გეგმის მომზადებასა და შემუშავებასთან დაკავშირებით თავისი ხედვები წარმოადგინა ადამიანის ჰარმონიული განვითარების ხელშემწყობი საზოგადოების „ეიჩ ენდ ზეტის“ დირექტორმა წოვინარ ნაზაროვამ. მან სქემატურად წარმოადგინა ყველა ის რგოლი და პოზიცია რომელიც მეფუტკრეობის განვითარების ეროვნულ სამოქმედო გეგმასთანაა დაკავშირებული.

აღსანიშნავია, რომ თითოეული საკითხის ირგვლივ დაისვა არაერთი შეკითხვა, მომხსენებლებსა და მსმენელებს შორის წარმოდგენილი თემების ირგვლივ ადგილი ჰქონდა აზრთა გაცვლა-გამოცვლას.

შპს „ახალი ტექნიკის“ ლაბორატორიის დირექტორი შალვა ნადირაშვილი დამსწრე საზოგადოებას ესაუბრა მსოფლიო ბაზარზე ფუტკრის შხამზე მოთხოვნის შესახებ. აღინიშნა, რომ დღეს ქვეყანაში მნიშვნელოვნად შემცირდა ფუტკრის შხამის წარმოება, არაადა მასზე მოთხოვნა საკმაოდ დიდია. ყურადსაღებია ისიც, რომ ფუტკრის შხამი საკმაოდ ძვირადღირებული პროდუქტია და მისი წარმოებით მეფუტკრეებს მნიშვნელოვნად გაეზრდებათ შემოსავალი.

მრგვალი მაგიდის მუშაობა შეაჯამა აკადემიის მეცხოველეობის და ვეტერინარიის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა თენგიზ ყურაშვილმა. მან მადლობა გადაუხადა დამსწრე საზოგადოებას მრგვალ მაგიდაზე დასწრებისათვის და მის მუშაობაში აქტიური მონაწილეობის მიღებისათვის.

„საქართველოში ტყის სექტორის რეფორმის განხორციელების მხარდაჭერის“ პროექტის (ECO. GEORGIA) ფარგლებში შემუშავებული კონცეფციის: ‘’საზოგადოების გაუმჯობესებული მონაწილეობა საქართველოში ტყის მართვის დაგეგმვასა და განხორციელებაში’’ (IPPA) სამუშაო შეხვედრა

        2025 წლის 15 მაისს თბილისში სასტუმრო ‘’Radisson blu Iveria’’ - ში გაიმართა ‘’საქართველოში ტყის სექტორის რეფორმის განხორციელების მხარდაჭერის’’ პროექტის (ECO GEORGIA) ფარგლებში შემუშავებული კონცეფციის: ‘’საზოგადოების გაუმჯობესებული მონაწილეობა საქართველოში ტყის მართვის დაგეგმვასა და განხორციელებაში’’ სამუშაო შეხვედრა.

       შეხვედრას ესწრებოდნენ: გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს სსიპ ეროვნული სატყეო სააგენტოს უფროსის მოადგილე ნათია იორდანიშვილი, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ტყის პოლიტიკის სამმართველოს უფროსი პაპუნა კაპანაძე, CENN პროექტის მენეჯერი ვახტანგ ქოჩორაძე, CENN-ის წარმომადგენელი რევაზ გეთიაშვილი, მონიტორინგისა და შეფასების მრჩეველი (GIZ) მარიამ ურიდია, შპს „M – 3“ წარმომადგენელი გიორგი ბაღათურია. 

    შეხვედრა მისასალმებელი სიტყვით გახსნა CENN პროექტის მენეჯერმა ვახტანგ ქოჩორაძემ, რომელმაც აღნიშნა, რომ საზოგადოების გაუმჯობესებული მონაწილეობა (IPPA) მიზნად ისახავს ადგილობრივ დონეზე შეთანხმებული და დასაბუთებული გადაწყვეტილებების მიღების უზრუნველყოფას და ტყის მდგრადი, ინკლუზიური მართვის ხელშეწყობას. 2023 წელს CENN-მა, დაინტერესებული მხარეების თანაბარი ჩართულობის, კონფლიქტების პრევენციისა და მეტი სოციალური და ეკონომიკური სარგებლის მიღების, მათ შორის გენდერული თანასწორობისა და სიღარიბის შემცირების უზრუნველსაყოფად, IPPA მოდელის გამოცდა დაიწყო.

      შემდგომ სიტყვა პრეზენტაციისთვის გადაეცა CENN-ის წარმომადგენელს რევაზ გეთიაშვილს. მან ვრცლად მიმოიხილა წარმოდგენილი კონცეფცია და მის სამიზნე რეგიონებში (ყვარელი, თიანეთი, თელავი) გამოცდის შედეგები. აღნიშნა, რომ ამ პროცესის უმნიშვნელოვანესი ელემენტია ადგილობრივ მრჩეველთა საბჭოების (LAC) შექმნა, რაც ეროვნულ სატყეო სააგენტოს, ადგილობრივ მუნიციპალიტეტებსა და თემებს შორის დიალოგისა და თანამშრომლობის პლატფორმას შექნის. ამ მიზნით რეგიონების თვითმმართველობებში ჩამოყალიბდა „ადგილობრივი მმართველთა საბჭოები“. გარდა ამისა, IPPA ადგენს საზოგადოების გაუმჯობესებული ჩართულობის პროტოკოლებს ტყის მდგრადი მართვის პროცესის დაგეგმვისა და განხორციელების სხვადასხვა ეტაპზე, მოიცავს სამუშაოებს ეკოსისტემური სერვისების მონაწილეობით, დაინტერესებული მხარეების იდენტიფიცირების, ინფორმირების, საჯარო კონსულტაციების, საველე და კაბინეტური კვლევების მიმართულებით. IPPA-ს საბოლოო მიზანია ისეთი ერთობლივი გადაწყვეტილების მიღება, რომელიც ტყის მართვის გეგმებში ადგილობრივი მოსახლეობის საჭიროებების გათვალისწინებასა და გრძელვადიან პერსპექტივაში მრავალმხრივი სარგებლის მიღებას უზრუნველყოფს.

აღნიშნული საკითხების შესახებ გაიმართა დისკუსია კითხვა - პასუხის რეჟიმში.

შეხვედრა შეაჯამა CENN პროექტის მენეჯერმა ვახტანგ ქოჩორაძემ. მან მადლობა გადაუხადა დამსწრე საზოგადოებას მობრძანებისათვის და აღნიშნა, რომ ასეთი შეხვედრები მომავალშიც სისტემატიურად გაიმართება.