საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია აგრძელებს სტატიების ციკლს ხორბლის წარმოშობის, ჯიშების და მათი მოვლა მოყვანის შესახებ და აღნიშნავს ამ კულტურის განსაკუთრებულ ადგილს მსოფლიოს და მათ შორის საქართველოს სოფლის მეურნეობაში. ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია დღეს მსოფლიოში პანდემიისა და ქვეყნებს შორის საომარი მოქმედებების პიობებში, როდესაც სასურსათო უსაფრთხოებას უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება მთელი კაცობრიობისათვის.

ისტორიამ დაგვიდასტურა, რომ საქართველოს დამოუკიდებლობაში ხორბლის კულტურას განსაკუთრებული ადგილი ეჭირა. ქართველი ხალხი ქმნიდა ადგილობრივი პირობებისადმი  შეგუებულ ფორმებს რაც გარანტირებული მოსავლის მიღების საშუალება იყო. სწორედ ამიტომ საქართველოს მოსახლეობამ შექმნა ხორბლის ისეთი ბიომრავალფეროვნება, რომელიც უნიკალურია მთელ მსოფლიოში. ქართული ენდემური სახეობები ხასიათდება უნიკალური თვისებებით, რის გამოც ითვლებიან საუკეთესო გენეტიკურ წყაროდ მსოფლიო სელექციაში.

       ქართველი ხალხის ისტორიული გამოცდილება ხორბლის წარმოებაზე ერთ-ერთი უძველესია მსოფლიოში. მე-19 საუკუნის ბოლოს საქართველოს, ჯერ კიდევ,  გაჰქონდა ხორბალი საზღვარგარეთ. ქართველმა ხალხმა ბუნებრივ გენეტიკურ ლაბორატორიაში გამოარჩია და “ოქროს ზოდები” უანდერძა თანამედროვე მსოფლიოს.

გასული საუკუნის 40-იანი წლებიდან დაიწყო ხორბლის ფართობების შემცირება იმ მოტივით, თითქოს ხორბალი ნაკლებ შემოსავლიანია. საბჭოთა ხელისუფლებამ საქართველო გადაიყვანა ძირითადად ოთხ ძირითად შემოსავლიან კულტურაზე: ვაზი, ჩაი, ხილი და ციტრუსი. ხორბლის გავრცელების ზონა შემცირდა და მხოლოდ კახეთში, ქართლში და მესხეთ-ჯავახეთის მცირე ნაწილში დარჩა.  ამან კი გამოიწვია დარგთა შეთანაწყობის რღვევა, რაც სამწუხაროდ დღესაც გრძელდება.

        ხორბლის მოსავლიანობა საქართველოში ბოლო პერიოდში არათანაბარი, მაგრამ მეტ-ნაკლებად ზრდადი ტენდენციით ხასიათდებოდა და 2015-2016 წლებში დაფიქსირდა ბოლო ათწლეულის ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი - ერთ ჰექტარზე 2,6 ტონის ოდენობით. ამის მიუხედავად, ხორბლის საჰექტარო მოსავლიანობა ქვეყანაში უფრო დაბალია ვიდრე დანარჩენ მსოფლიოში — გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის (FAO) მონაცემებზე დაყრდნობით, 2011 წლიდან მოყოლებული ხორბლის საშუალო მოსავლიანობა მსოფლიოში სტაბილურად აღემატება 3 ტ/ჰა-ზე.

     აღნიშნული საკითხებისა და  თავისებურებების  გათვალისწინება დასავლეთ საქართველოს რეგიონებში შესაძლებელს გახდის    ხორბლის  კულტურის წარმოებაში დაბრუნებას, მოცდენილი  ფართობების ათვისებას  და ქვეყნის მარცვლეულით   მომარაგების სტაბილურობას.

            ზემოთ აღნიშნულ პრობლემებს და დასავლეთ საქართველოში, რომელიც        ხორბლის კულტურის წარმოშობის ძირითადი კერაა საქართველოში, კერძოდ, კოლხეთის დაბლობი და რაჭა-ლეჩხუმი,  ხორბლის წარმოების პერსპექტივებს ეხება საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის მინდვრის კულტურების მიმართულების ეროვნული კოორდონატორის პროფ. ც. სამადაშვილის სტატია (პროფ. ც. სამადაშვილის სტატიას გთავაზობთ ბმულზე

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის  აგრონომიულ მეცნიერებათა განყოფილება

2022 წლის 21 აპრილის ჩატარდა სამეცნიერო განყოფილების სხდომა შემდეგი

დღის წესრიგით:

ინფორმაცია საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის კვების მრეწველობის ინსტიტუტის მიერ 2021 წელს ჩატარებული სამეცნიერო-კვლევითი

მუშაობის  შედეგებისა და 2022 წლის ამოცანების შესახებ. 

მომხსენებელი: კვების  მრეწველობის ინსტიტუტის  დირექტორი, 

აკადემიკოსი ნუგზარ ბაღათურია (კვების  მრეწველობის   ინსტიტუტის   ანგარიში   იხილეთ   ბმულზე 1,  2,  3,  4  ).

 მიმდინარე საკითხები

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიისაგრონომიულ მეცნიერებათა განყოფილება

2022 წლის 21 აპრილის ჩატარდა სამეცნიერო განყოფილების სხდომა შემდეგი დღის წესრიგით:

1.აკადემიკოს როლანდ კოპალიანისანგარიში 2021 წელს გაწეული სამეცნიერო საქმიანობისა და სამომავლო გეგმების შესახებ; (ანგარიში იხილეთ ბმულზე).

2.საქართველოს სუბტროპიკული სოფლის მეურნეობის პრიორიტეტული მიმართულებების განვითარების პრობლემების და პერსპექტივების შესახებ.

მომხსენებელი: აკადემიკოსიროლანდ კოპალიანი;

(აკად. რ. კოპალიანის მოხსენება იხილეთ ბმულზე).

3. აკადემიკოს რეზო ჯაბნიძისანგარიში 2021 წელს გაწეული სამეცნიერო საქმიანობისა  და  სამომავლო გეგმების შესახებ.

(ანგარიში იხილეთ ბმულზე).

4.ინფორმაცია აჭარაში ციტრუსოვანი კულტურების არსებული მდგომარეობის და  განვითარების პერსპექტივების შესახებ.

მომხსენებელი: აკადემიკოსი რეზო ჯაბნიძე. (აკად. რ. ჯაბნძის მოხსენება იხილეთ  ბმულზე). 

5. მიმდინარე საკითხები.

            2022 წლის 20 აპრილს შედგა კომისიის სხდომა, რომელზეც მოხსენებით: „კლიმატის ცვლილების გავლენა სასოფლო-სამეურნეო და ტყის მავნებელ დაავადებებზე“ წარსდგა ბიოლოგიის დოქტორი მედეა ბურჯანაძე (ვასილ გულისაშვილის სატყეო ინსტიტუტი, საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტი).

მომხსენებელმა აღნიშნა, რომ კლიმატის ცვლილება გლობალური გარემოს დაცვითი პრობლემაა, რომელსაც განაპირობებს: ატმოსფეროს დაბინძურება, ტემპერატურის მატება, სათბურის გაზების ნეგატიური ეფექტი, ჰაერში ნახშირორჟანგის კონცენტრაციის ზრდა, გამონაბოლქვი აირები და ა.შ.

აღნიშნული ხელს უწყობს ტყეებში ხანძრების, გვალვების, მეწყრული პროცესების, ქარიშხლების გააქტიურებას, მავნებლების და მათგან გამოწვეული დაავადებების გავრცელებას; შედეგად, ზიანი ადგება ბუნებას, მცირდება სასოფლო-სამეურნეო კულტურების მოსავლიანობა, რაც თავის მხრივ უარყოფითად მოქმედებს ქვეყნის   სასურსათო უსაფრთხოებაზე.

მიმდინარე არასასურველი პროცესები გავლენას ახდენს მაკრო- და მიკროორგანიზმების პოპულაციებზე. მწერებს და პათოგენებს კლიმატის ცვლილებასთან მიმართებაში აქვთ უფრო სწრაფი რეაგირების და ადაპტაციის უნარი, ვიდრე მათ მასპინძელ ხე-მცენარეებს, რადგან უფრო მგრძნობიარენი არიან ფიზიოლოგიური თვალსაზრისით. შესაძლოა მეორადი მავნე მწერების აფუტკრება და ტრანსფორმირება პირველად მავნებლებად, რაც მასშტაბურად ზრდის არასასურველ პროცესებს.   მავნებელ-დაავადებების მასობრივი გამრავლების შემთხვევაში სასოფლო - სამეურნეო კულტურები ზიანდება, ტყეები ხმება. ხე-მცენარეების გამოშრობა კი, ხელს უწყობს ხანძრების გაჩენას, შედეგად ნახშირბადი დიდი რაოდენობით გროვდება ატმოსფეროში, რაც ხელს უწყობს გარემოს დაცვითი პრობლემების შემდგომ გამწვავებას. ადგილი აქვს სეზონურ ცვლილებებს, ატმოსფერული ნალექების შემცირებას, რაც არახელსაყრელ პირობებს უქმნის მწვანე ნარგავებს, უარყოფითად მოქმედებს ტყის სიჯანსაღეზე, სიცოცხლისუნარიანობასა და ზოგადად რეგიონების ბიომრავალფეროვნებაზე. ტყის ხე-მცენარეები, მწვანე საფარი, მავნებლები და მათი ბუნებრივი მტრები იწყებენ გადაადგილებას, იცვლიან პირვანდელ ადგილმდებარეობას, ირღვევა ფენოლოგია და სინქრონულობა.

მცენარეული ეკოსისტემა წარმოადგენს რა ნახშირორჟანგის შთანთქმის მძლავრ მექანიზმს, მისი როლი უმნიშვნელოვანესია, ამიტომ აუცილებელია ტყეები, მწვანე ნარგავები და მცენარეული საფარი დავიცვათ დაზიანებისგან და მავნე ფაქტორების ზემოქმედებისგან.

მოხსენების შემდეგ გამართულ დისკუსიაში მონაწილეობა მიიღეს აკადემიკოსმა გივი ჯაფარიძემ, აკადემიკოსმა ნოდარ ჭითანავამ, გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ანალიტიკური სამმართველოს უფროსმა ნოდარ ხოხაშვილმა, ექსპერტმა გოჩა ცოფურაშვილმა, დოქტორმა არჩილ სუპატაშვილმა, აკადემიკოსმა ალექსანდრე დიდებულიძემ, რომლებმაც ხაზი გაუსვეს წარმოდგენილი მასალის აქტუალობასა და ინფორმაციულობას.

საქართველოს მთავრობის 2018 წლის 29 აგვისტოს დადგენილება №442

„რისკის ანალიზის ფარგლებში რისკის შეფასების, რისკის მართვისა და რისკის 

კომუნიკაციის პროცედურების  დამტკიცების  შესახებ“ შეგიძლიათ იხილოთ ბმულზე

                  საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია აგრძელებს დისკუსიას საქართველოში მარცვლეული კულტურების და კერძოდ ხორბლის წარმოების მოცულობის გაზრდისათვის გასატარებელი ღონისძიებების შესახებ.

წარმოგიდგენთ აკად. პაატა კოღუაშვილის, პროფ. მ. დოლიძის და დოქტ. დ. გალეგაშვილის სტატიას „შეგვიძლია მეტი ქართული ხარისხიანი პური ვაწარმოოთ“, სადაც კარგად არის ახსნილი, რომ ქვეყანა, რომელსაც გააჩნია ხელსაყრელი ბიოგეოკლიმატური პირობები მარცვლეულის წარმოების გადიდებისთვის, მისი მოყვანის უნარჩვევები და ტრადიციები, მარცვლეულის გადამმუშავებელი საწარმოო სიმძლავრეები და წარმოებული პროდუქციის გასაღების ადგილობრივი ბაზარი, არ უნდა იყოს აბსოლუტურად დამოკიდებული სხვა სახელმწიფოებიდან მარცვლეულის იმპორტზე (მითუმეტეს რომ იმპორტირებული ხორბალი უხარისხო და ძირითადად საფურაჟეა).

ამოცანის გადაწყვეტის ერთ-ერთ მთავარ მიმართულებად ქვეყანაში არსებული აგრარული პოლიტიკის შეცვლა და მისი მსოფლიო გლობალურ გამოწვევებთან შესაბამისობაში მოყვანა უნდა იქნეს მიჩნეული.

(აკად. პ. კოღუაშვილის, პროფ. მ. დოლიძის და დოქტ. დ. გალეგაშვილის სტატია „შეგვიძლია მეტი ქართული ხარისხიანი პური  ვაწარმოოთ“, იხილეთ ბმულზე).

გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილება

2022 წლის 19 აპრილს ჩატარდა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და

სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების სხდომა შემდეგი დღის წესრიგით:          

1. აჭარის ტყეების თანამედროვე მდგომარეობა და     პრევენციული ღონისძიებების შესახებ.

მომხსენებელი:საქართველოს საპატრიარქოს წმინდა ტბელ აბუსერისძის სახელობის უნივერსიტეტის პროფესორი, სსიპ აჭარის სატყეო სააგენტოს მავნებელ-დაავადებათა წინააღმდეგ ბრძოლის სამსახურის უფროსი, სოფლის მეურნეობისდოქტორი რეზო ვასაძე;

(დოქტ. რ. ვასაძის მოხსენება იხილეთ ბმულზე 01, 02. );

2. საქართველოში გავრცელებული ტყის ტიპების შესახებ.  

მომხსენებელი:აგრარული უნივერსიტეტის პროფესორი, სოფლის მეურნეობისდოქტორი ნატო კობახიძე. 

(პროფ. ნ. კობახიძის მოხსენება იხილეთ ბმულზე)

3 მიმდინარე საკითხები.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გამოჩენილი

და ღვაწლმოსილი მეცნიერების გახსენება

     საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიამ, დაარსებიდან 65 წლის მანძილზე, დიდი და საინტერესო გზა განვლო. იგი არის თვითმართვადი სამეცნიერო დაწესებულება, სრული ავტონომიური უფლებებით და სახელმწიფოს დაფინანსებით, ქვეყანაში აგრარულ მეცნიერებათა პრიორიტეტული მიმართულებების განმსაზღვრელი, სამეცნიერო - კვლევითი სამუშაოების კოორდინატორი, მთავრობის მეცნიერული მრჩეველი აგრარულ საკითხებში.

     ქართველმა მეცნიერებმა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის წევრებმა დიდი და წარმატებული სამუშაოები შეასრულეს სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა და ცხოველთა ახალი ჯიშებისა და ჰიბრიდების გამოყვანის, სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოვლა-მოყვანის პროგრესული, ზონალური ტექნოლოგიების, ნიადაგის დამუშავების, განოყიერების, ნათესებისა და ნარგაობების მოვლის, თესლთმცოდნეობის, თესლბრუნვების სქემების, აგროქიმიური კარტოგრამების, მიწის კადასტრის შედგენის, ნიადაგის ნაყოფიერების შენარჩუნებისა და აღდგენის სისტემების დამუშავების, სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მავნე ორგანიზმებია წინააღმდეგ ბრძოლის ინტეგრირებული სისტემების დამუშავების, ზონალური პირობების მიხედვით მოდიფიცირებული მანქანათა სისტემებისა და მაღალი სამანქანო ტექნოლოგიების შექმნის, წყლის რესურსების გამოყენებისა და მართვის რეკომენდაციების, კოლხეთის დაბლობის დაშრობისა და სასოფლო-სამეურნეო ათვისების მიკრო - რეგიონული სისტემის, კვების მრეწველობის ახალი, კონკურენტუნარიანი პროდუქციის საწარმოებლად გამიზნული პროგრესული ტექნოლოგიების დამუშავების ხაზით, რამაც საფუძველი დაუდო ჩამოყალიბებულიყო სოფლის მეურნეობის გაძღოლის ერთიანი, მეცნიერულად დასაბუთებული კომპლექსური ტექნიკურ-ტექნოლოგიური და ეკონომიკურ-ორგანიზაციული ზონალური სისტემები.

     საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის წარმატებებში უდიდესი წვლილი შეიტანეს გამოჩენილმა მეცნიერებმა, რომლებიც დღეს არ არიან ჩვენს გვერდით, მაგრამ მათი ღვაწლი და დამსახურება არასდროს არ მიეცემა დავიწყებას.

     დღეს კიდევ ერთხელ ვიხსენებთ გამოჩენილ და ღვაწლმოსილ მეცნიერებს და პატივს მივაგებთ მათ ხსოვნას.

(სიამაყით მოსაგონარ და პატივმისაგები ღირსეული აკადემიკოსების სიას გთავაზობთ ბმულზე)

მარცვლეულის მზარდი წარმოება -

გადაუდებელი სახელმწიფოებრივი აუცილებლობაა!

დღეისათვის, მსოფლიოში მიმდინარე რთული და სახიფათო პროცესების გამო, სასურსათო უშიშროების პრობლემის გადაწყვეტა ქვეყნის პოლიტიკური და ეკონომიკური დამოუკიდებლობის შენარჩუნების ტოლფასია.

ამ მხრივ ყურადსაღებია FAO-ს განცხადება მოსალოდნელი სასურსათო კრიზისის შესახებ 2022-2025 წლებში და რომ იაფი საკვების ეპოქა დასრულდა დედამიწაზე.

აღნიშნული განცხადების საფუძველზე მნიშვნელოვანია, რომ საკუთარი წარმოების სასურსათო უზრუნველყოფა უნდა გახდეს საქართველოს მთავრობის მთავარი ამოცანა, რასაც შეუძლია მულტიპლიკაციური ეფექტის მოცემა და გაძლიერებული მიგრაციის პროცესში მყოფი სოფლის გადარჩენა.

ამ მიმართულებით წამოჭრილი პრობლემების გადასაწყვეტად საინტერესოა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოს პაატა კოღუაშვილის სტატია „მარცვლეულის მზარდი წარმოება-გადაუდებელი სახელმწიფოებრივი აუცილებლობაა“, რომელსაც ვთავაზობთ აკადემიის ვებ-გვერდის მომხმარებლებს.

(აკად. პ. კოღუაშვილის სტატია „მარცვლეულის მზარდი წარმოება - გადაუდებელი სახელმწიფოებრივი აუცილებლობაა“, იხილეთ ბმულზე).